Het is me wat met de plastic verpakkingen. China weigert voortaan ons plastic afval, meldde deze krant (DS 6 december). De voorbije week schoot de traditionele verpakkingsindustrie zichzelf nog eens danig in de voet met een wereldvreemde stellingname over plastic zakjes in de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement (DS 14 december). De zelfstandigenorganisatie Unizo voelde zich daarop verplicht om te pleiten voor verder gebruik van die zakjes als de overheid ervoor een ‘ontradende’ prijs vraagt (DS 15 december).

Dat alles getuigt van een krampachtig vasthouden aan oude denkbeelden. Verschillende leden van de commissie Leefmilieu vroegen terecht: waar blijven de verpakkingsmaterialen van de toekomst?

Er zijn nochtans alternatieven, zeker voor de plastic zakjes. Voor andere plastic verpakkingen wordt naarstig gewerkt aan oplossingen. De vzw Belgian BioPackaging, een ketenorganisatie van de nieuwe verpakkingsindustrie, is al 10 jaar bezig met de verpakking van de toekomst. Ze groepeert niet alleen verpakkingsproducenten en -invoerders, maar ook onderzoekcentra, studiebureaus, grondstofleveranciers en afnemers/gebruikers van deze verpakkingen. Ze heeft een klare visie op de toekomst van verpakkingen, die tot nog toe niet aan bod is gekomen in het debat.

Verpakkingen zijn nuttig

Wat zelfs voluntaristische professoren soms uit het oog verliezen, is dat verpakkingen heel wat nuttige functies hebben. Ze beschermen en bewaren het product. Ze voorkomen schade en verspilling. Ze verdelen het product in kleinere porties, zodat het makkelijk verhandelbaar en transporteerbaar is. Ze brengen informatie over. Het is pas als ze van het product verwijderd wordt, dat de verpakking een (afval)probleem wordt. Verpakkingsafval vermijden is in dat licht niet altijd evident, ook al mag je vragen stellen bij sommige specifieke verpakkingen.

Het klopt trouwens. Je kan inderdaad je eigen herbruikbare verpakking meenemen naar de winkel. Maar dat is wel een gedoe, waardoor slechts een geëngageerde minderheid dit volhoudt.

Hergebruik is ook niet in alle gevallen mogelijk. Het is zelfs veelal economisch en ecologisch beter verpakkingen naar het containerpark te brengen voor materiaalrecyclage. Maar als plastic verpakkingen sterk verontreinigd zijn, met voedselresten bijvoorbeeld, dan swingt het kostenplaatje van die materiaalrecyclage snel de pan uit. Dat is trouwens de essentie van het China-verhaal, waar we deze bijdrage mee zijn begonnen. Minderwaardig (lees: verontreinigd) afval werd goedkoop naar China verscheept, omdat wij er geen oplossing voor hadden. Nu ook de Chinezen er geen blijf meer mee weten, komt de boemerang terug.

Europa erkende recent een andere uitweg: organische recyclage. In plaats van te trachten materiaal te recupereren, kunnen we het materiaal samen met organisch afval laten vergaan tot compost. Compost is een bodemverbeteraar en leidt tot gezondere planten. De nieuwe verpakkingsindustrie haalt via bio-raffinage de nodige chemische bouwstenen uit planten om opnieuw verpakkingsmaterialen te maken. De kringloop wordt ook op die manier gesloten.

Zo bieden de Chinese afvalcrisis en de Europese erkenning van organische recyclage een unieke kans om echt werk te maken van een van de verpakkingen van de toekomst: composteerbare (voedsel)verpakkingen, vervaardigd met materialen uit hernieuwbare (plantaardige) bronnen. Die kunnen dan met het GFT in de organische recyclage. Dat is momenteel zeker al mogelijk voor de plastic zakjes, waarover de commissie Leefmilieu zich nu buigt.

Frankrijk, Italië, ja zelfs Wallonië en Brussel zijn ons al voorgegaan. Hoewel ze plastic zakken hebben verboden, erkennen ze de nuttige functionaliteit ervan en voorzien ze in toegelaten alternatieven. Concreet gaat het over papierzakken en zakken uit composteerbaar plastic van hernieuwbare bron.

Nu Vlaanderen nog.

2 eurocent

En de prijs? De retailers klagen dat die nieuwe verpakkingen heel wat duurder zijn dan de traditionele plastic zakken.

Ten eerste veroorzaken de huidige plastic groente- & fruitzakjes veertien procent van de verontreiniging in GFT-afval en dat levert problemen op in het composteringsproces. De kosten hiervan worden nu gedragen door (publieke) compostbedrijven, de belastingbetaler dus. En dan spreken we nog niet over mogelijke bodemverontreiniging door microplastics in compost. Het wordt dan ook hoog tijd dat de retail hier haar verantwoordelijkheid neemt.

Ten tweede: uiteindelijk is het toch altijd de consument die betaalt. De groente- en fruitzakjes worden dan misschien niet afzonderlijk aangerekend, maar ze zitten wel verrekend in de marge die de retailer op zijn product neemt. En waarover gaat het eigenlijk ? De huidige niet-composteerbare plastic zakjes uit petroleum kosten de retail ongeveer 0,5 eurocent per stuk. De composteerbare alternatieven uit hernieuwbare bron zijn er al voor 2 eurocent per zakje.

Vindt u dat als consument een onoverkomelijk prijsverschil?